Η Αριστερά της συνεχούς ανανέωσης. Η διαρκώς ανανεούμενη,-ριζοσπαστική αριστερά-, και μετασχηματιζόμενη στις καινούριες συνθήκες και ανάγκες μπορεί να εμπνεύσει ξανά την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο.

Στο σπίτι μου στην Τρίπολη βρήκα την πρόσκληση για την παρουσίαση του βιβλίου του Γιάννη Μπαλάφα, «20 χρόνια χρειάστηκαν. Το εγχείρημα του Συνασπισμού.», που έγινε στο ¨μακρινό¨ 2013. Παραθέτω την ομιλία μου, την οποία δεν έτυχε να δημοσιεύσω τότε, όπως την έγραψα το 2013. «Ομιλία στην παρουσίαση του βιβλίου του Γιάννη Μπαλάφα, «20 χρόνια χρειάστηκαν. Το εγχείρημα του Συνασπισμού», στην Τρίπολη, την Παρασκευή 8 Μαρτίου 2013.

Θα ήθελα να ξεκινήσω λέγοντας ότι σήμερα είναι για μένα μια ιδιαίτερη στιγμή. Πρώτον, γιατί έχω τη χαρά να μιλήσω για το βιβλίο ενός φίλου, πάνω από όλα, και συντρόφου, του Γιάννη του Μπαλάφα και δεύτερον, γιατί αυτό γίνεται στον τόπο μου, με ανθρώπους δικούς μου και εννοώ συγγενείς, φίλους, συντρόφους, ακόμα και καθηγητές μου από το σχολείο, όπως ο Κώστας ο Κουσιουρής, καθώς είναι το περιβάλλον που με επηρέασε σε καθοριστικό βαθμό για να βρίσκομαι και εγώ στην αριστερά.Και έρχομαι στο δια ταύτα. Το βιβλίο του Γιάννη είναι ένα χρήσιμο πολιτικό ντοκουμέντο που δεν επιχειρεί να γράψει την ιστορία του Συνασπισμού, αλλά όπως αναφέρεται και στον τίτλο, αποτελεί το χρονικό της 20ετούς πορείας του Συνασπισμού, που έχει όμως σημαδέψει και γράψει ιστορία στην αριστερά και στη χώρα μας. Υπό αυτό το πρίσμα, και με την δικιά μου ματιά, θα επιχειρήσω να κάνω, έναν αυθαίρετο ίσως, διαχωρισμό των 20 χρόνων σε τρεις περιόδους. Από την ίδρυσή του το 1992 μέχρι το 1999, χρονιά την οποία εντάχθηκα στη νεολαία ΣΥΝ, από το 1999 μέχρι το 2006, χρονιά που ο νυν Πρόεδρος του ο Αλέξης ο Τσίπρας άνοιξε μια νέα περίοδο για ολόκληρο το χώρο μετά τις δημοτικές εκλογές στην Αθήνα, καθώς και τη χρονιά που βρισκόμενος πια στην Αθήνα ζω πιο έντονα και από πιο κοντά το τι γίνεται στο κόμμα και την τρίτη περίοδο μέχρι σήμερα.Στα χρόνια, μετά την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού, που σε παγκόσμιο επίπεδο κάποιοι μίλαγαν για το τέλος της Ιστορίας, την πλήρη ηγεμονία του νεοφιλελευθερισμού και με την ιδεολογική υποχώρηση της αριστεράς και στη χώρα μας, ο ΣΥΝ μίλησε για την υπέρβαση των τριτοδιεθνιστικών κομμάτων και της σοσιαλδημοκρατίας και έβαλε καινούρια ερωτήματα για να απαντήσει μακριά από δογματισμούς και κλασσικές λειτουργίες στο εσωτερικό του και όχι μόνο. Επέμεινε στα προτάγματα της ισότητας και της ελευθερίας, είχε στρατηγικό στόχο το σοσιαλισμό με δημοκρατία και ελευθερία, μίλαγε για έναν μεταπολικό διεθνισμό, προέταξε την εσωκομματική δημοκρατία, έβαλε στην ατζέντα του έντονα την οικολογική διάσταση, προάσπισε και ανέδειξε τα κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα, άφηνε περιθώριο πρωτοβουλιών στα μέλη του, που ένιωθαν ότι έχουν λόγο και ρόλο. Αναφέρω αυτά τα στοιχεία που είναι φυσιογνωμικά του χώρου, της σύγχρονης, ανανεωτικής, ριζοσπαστικής, οικολογικής αριστεράς, που καθόρισαν σε μεγάλο βαθμό, μαζί με του ότι μεγάλωσα σε αριστερό περιβάλλον, την ένταξη μου στην αριστερά και στο ΣΥΝ συγκεκριμένα, σε μια περίοδο, τέλη της δεκαετίας του 90, όπου η ενεργή συμμετοχή στα κοινά και η κομματική ένταξη δεν ήταν της μόδας και πολύ περισσότερο δεν ήταν της μόδας ο ΣΥΝ όταν γενικότερα, αλλά και στην αριστερά κυριαρχούσαν άλλοι χώροι.Η δεύτερη περίοδος, από το 99 μέχρι το 2006 περίπου, την οποία και έχω ζήσει και θυμάμαι, καθορίζεται εξ αρχής από την εισβολή στην κοινωνική και πολιτική ζωή των νέων κοινωνικών κινημάτων. Οι ευρωπορείες που ήταν αφορμή να συναντηθούν άνθρωποι και κινήματα από διάφορες γωνιές της Ευρώπης ώστε να μιλήσουν, να διαδηλώσουν, να εναντιωθούν, αλλά και να προτείνουν μια άλλη Ευρώπη, αυτή της δημοκρατίας, της αλληλεγγύης και της κοινωνικής δικαιοσύνης, μαζί με τα κινήματα κατά της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης και αντιδημοκρατικών υπερεθνικών οργανισμών, οι μεγαλειώδεις κινητοποιήσεις στην Πράγα, στη Γένοβα, η συνδιάσκεψη στο Πόρτο Αλέγκρε, που έμειναν χαραγμένες και διαμόρφωσαν τους όρους ενός νέου διεθνισμού, έδωσαν καινούρια χαρακτηριστικά και νέα πνοή στο χώρο. Η συγκρότηση των Forum, ελληνικού, ευρωπαϊκού και παγκόσμιου και η εμπλοκή στα κινήματα ήταν στην πράξη η ενότητα στη δράση και το άνοιγμα του διαλόγου που στην πορεία οδήγησε στο ΣΥΡΙΖΑ. Ταυτόχρονα έγινε και άλλο ένα βήμα που οδήγησε στο Κόμμα Ευρωπαϊκής Αριστεράς. Αυτό το μπόλιασμα του θεσμικού με το κινηματικό μαζί με τη νέα γενιά που ήρθε στο προσκήνιο διαμόρφωσε τη νέα πορεία του χώρου.Η τελευταία περίοδος, που είναι και πιο κοντινή μας, νομίζω ότι ο χώρος μας χώνεψε τα χαρακτηριστικά των προηγούμενων ετών, σφυρηλάτησε μια νέα ενότητα σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο την οποία τώρα διευρύνει και πλέον είμαστε μπροστά σε ένα εντελώς μα εντελώς καινούριο παρόν, με προσδοκία από όλους μας να φτιάξουμε ένα διαφορετικό και καλύτερο άμεσο μέλλον.Μεγάλη σημασία ωστόσο, σε αυτή την πορεία, την οποία μας υπενθυμίζει ο συγγραφέας, έχουν οι πρωτοβουλίες και τα ζητήματα που έχει θέσει ο ΣΥΝ και ο ΣΥΡΙΖΑ όλα αυτά τα χρόνια.Από την πρώτη κιόλας περίοδο, θέταμε τα ζητήματα της εξυγίανσης του πολιτικού συστήματος, για τον εκδημοκρατισμό του και τη διαφάνεια στο δημόσιο βίο. Και αναφέρω συγκεκριμένα παραδείγματα. Απλή αναλογική, εκλογικές δαπάνες, εκδημοκρατισμός εκλογικής νομοθεσίας, διακομματική εποπτεία στις προμήθειες και στις συμβάσεις δημοσίου. Αντιθέτως, το πάρτυ ήταν δικομματικό(ΠΑΣΟΚ,ΝΔ) και βλέπουμε όλοι όλα αυτά που βγαίνουν στη φόρα. Και ενώ εμείς παίρναμε πρωτοβουλίες για να θωρακίσουμε τους θεσμούς και τη δημοκρατία, έρχονται τώρα κάποιοι να μιλάνε για ευθύνες σε όλους που φτάσαμε ως εδώ και να λένε ξεδιάντροπα «όλοι μαζί τα φάγαμε».Και εδώ να θυμίσω ένα στίχο του Μανόλη Αναγνωστάκη, ο όποιος τίμησε το ΣΥΝ και υπήρξε επικεφαλής στο ψηφοδέλτιο των εκλογών του 1993 και σχετίζεται με όλους αυτούς οι οποίοι προσπαθούν να δημιουργήσουν φόβο και συνενοχή στην κοινωνία. (Φοβάμαι τους ανθρώπους που με καταλερωμένη τη φωλιά πασχίζουν τώρα να βρουν λεκέδες στη δική σου.)Βάζαμε τα ζητήματα από την αντιεθνικιστική τους οπτική και κάναμε συναντήσεις για ένα μέτωπο λογικής μέσα και έξω από τη χώρα και ήμασταν από τους πρώτους που μιλήσαμε για να βρούμε λύση με τη γείτονα χώρα που μας απασχολεί ακόμα και σήμερα, με κύριο υπεύθυνο τότε το Σαμαρά( ο οποίος, ειρήσθω εν παρόδω, δεν λέει ακόμα και σήμερα τίποτα για αυτό, και το τραγελαφικό σήμερα είναι ο Μητσοτάκης να λέει ότι τον έριξαν και ότι θα είχε καταφέρει πολλά αν δεν είχε γίνει αυτό). Στο μεταπολικό κόσμο μιλάγαμε για συνεργασία και ειρήνη των λαών και επιμέναμε στον ελληνοτουρκικό διάλογο, στην ευρωπαϊκή οικοδόμηση με αλληλεγγύη, δημοκρατία και οικολογική ισορροπία, σε βαλκανικές συνδιασκέψεις για την αποφυγή των πολέμων στη δύσκολη περιοχή μας, μείωση εξοπλισμών, αντιπολεμικά συλλαλητήρια.Κόμμα κατεξοχήν αυτοδιοικητικό έδινε σημασία σε αυτό το θεσμό τον οποίο θεωρούμε ότι πρέπει να έχει αρμοδιότητες και πόρους, (πχ πρόταση για μεταβίβαση της ευθύνης των αστικών συγκοινωνιών στην αυτοδιοίκηση),να είναι κοντά στον πολίτη και ο πολίτης να έχει φωνή για αυτά που τον απασχολούν σε τοπικό επίπεδο. Είμαστε σταθερά προσανατολισμένοι στην περιφερειακή ανάπτυξη. Ψηφίσαμε όχι στη νέα Μεγάλη Ιδέα, τους Ολυμπιακούς Αγώνες, που ήταν η βιτρίνα της εποχής της πολυδιαφημιζόμενης ισχυρής Ελλάδας, με μεγάλο κόστος που τις επιπτώσεις στο χρέος τις φέρουμε βαρέως, καθώς και στην ανισόρροπη ανάπτυξη στην περιφέρεια στη χώρα μας, αλλά και σε άλλες προτεραιότητες που θα έπρεπε να έχουμε στους τομείς του πολιτισμού, της παιδείας, της υγείας, της έρευνας. Εκδηλώσεις σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο για την πλήρη απασχόληση και προτάσεις νόμου για 35ωρο. Άλλες εποχές.Προτάσεις για το διαχωρισμό Κράτους-εκκλησίας, για τα προβλήματα της νεολαίας όπως αυτό των ναρκωτικών και της μη ποινικής αντιμετώπισης των χρηστών, θέμα το οποίο θέσαμε πριν 15 χρόνια περίπου και που μόλις αυτές τις μέρες ψηφίστηκε νόμος σε αυτή την κατεύθυνση, δημιουργική ένταξη μεταναστών πριν φτάσουμε στα προβλήματα ρατσισμού και ξενοφοβίας που εν πολλοίς αντιμετωπίζουμε σήμερα.Υπεράσπιση του δημόσιου χώρου, πανεπιστήμια, άρθρο 16.Τα βάλαμε από παλιά με τη διαπλοκή, για τις άδειες των συχνοτήτων και τη σκανδαλώδη δικομματική διαχείριση του ΕΣΠΑ. Ανέφερα όλα τα παραπάνω ενδεικτικά, για να δώσω ένα στίγμα των ενεργειών και των πολιτικών μιας πορείας, όχι προφανώς για να πω πόσο καλός ήταν ο ΣΥΝ και ότι έχει δικαιωθεί για πολλά από αυτά και ότι δεν έχει αρνητικά. Αλίμονο. Νομίζω όμως, ότι έχει σημασία να τα φέρουμε στη μνήμη μας γιατί δεν κάνουμε πολιτική στο κενό, έχει σημασία να δούμε πως φτάσαμε ως εδώ και όλα αυτά να μας δείξουν και ένα δρόμο για την επόμενη μέρα. Όπως και για όλα τα άλλα, έτσι για τις αρνητικές του πλευρές, ο Γιάννης αναφέρει τα γεγονότα ανοιχτά και απροκατάλυπτα. Ίντριγκες, απολυτότητες, προσωπικοί σχεδιασμοί, ετεροπροσδιορισμοί, λάθη συνόδευσαν το χώρο μας για όλα τα χρόνια. Όλα αυτά όμως μαζί και το καθένα ξεχωριστά είναι, ήταν ο ΣΥΝ. Ο ΣΥΝ δεν υπήρξε ένα συνηθισμένο κόμμα. Από όλες τις πλευρές. Είναι ένα κόμμα που χαίρεται τις αδυναμίες του. Δεν τις κρύβει, δεν τις καλύπτει και παρόλα αυτά είχε πάντα τη δυνατότητα να γίνει ο υποδοχέας της ελπίδας και της προοπτικής. Πράγμα που σε μεγάλο βαθμό συνέβη με τη συμβολή του στο ΣΥΡΙΖΑ και σε αυτό που έγινε ο ΣΥΡΙΖΑ και πρόκειται να γίνει ο ΣΥΡΙΖΑ. Ξεκίνησε ως ένα κόμμα που έμεινε εκτός για να παραμένει εκτός των συνηθισμένων πολιτικών πρακτικών. Τα άκουγε, εντός εισαγωγικών, από αριστερά και δεξιά. Και πέρασε ένα μεγάλο διάστημα να ετεροπροσδιορίζεται στο πολιτικό σκηνικό, έχοντας πάντα, ωστόσο, μπόι μεγαλύτερο από την εκλογική του δύναμη καθώς επηρέαζε τις πολιτικές εξελίξεις διαχρονικά και σε όλα τα θέματα της επικαιρότητας. Έβγαινε μπροστά σε όλα τα μικρά και μεγάλα ζητήματα που απασχολούσαν την ελληνική κοινωνία και ήταν το κατεξοχήν δημοκρατικό κόμμα στο εσωτερικό του. Είχε θεσμοθετημένες τάσεις και πλουραλισμό στις απόψεις, σε βαθμό πολλές φορές ενοχλητικό για τα ίδια τα στελέχη και τον κόσμο του. Ωστόσο, δεν το εμπόδισε μέσα από δαιδαλώδεις διαδρομές να φτάσει εδώ που βρίσκεται σήμερα. Να είναι ο κύριος φορέας του ΣΥΡΙΖΑ για να φτιαχτεί κάτι καινούριο. Όπως το έκανε διαχρονικά. Άλλαζε διαρκώς, έχοντας όμως σταθερές αξίες. Που έχει παράδοση, συνέχεια , αλλά ταυτόχρονα είναι καινούριο και προσδοκάει να φέρει μια αλλαγή καθεστώτος. Από αυτό το χώρο πέρασε και έφυγε κόσμος, όπως γίνεται σε ζωντανούς οργανισμούς και δη στον δικό μας ακόμα περισσότερο, αφού υπήρξε πολύ ζωντανός και εξακολουθεί να είναι. Άλλοι για ιδεολογικούς, άλλοι για πολιτικούς, άλλοι για ιδιοτελείς λόγους. Ωστόσο, τα ρεύματα που συντάχθηκαν και συναποτέλεσαν το ΣΥΝ δεν δικαιώθηκαν. Κανένα δεν δικαιώθηκε αποκλειστικά και μόνο του. Αυτό που μπορούμε να πούμε όμως είναι ότι δικαιώθηκε η εμμονή όσων βρέθηκαν σε αυτό το χώρο να επιμείνουν στον ίδιο το ΣΥΝ ως στρατηγική επιλογή μακράς πνοής για να βρεθούμε εδώ που βρισκόμαστε σήμερα. Στην πρόκληση μιας νέας εποχής για τη χώρα μας και όχι μόνο. Αν και πολλοί είχαν προβλέψει το τέλος του, και μάλιστα πρώιμα ή το είδαν ως κάτι ενδιάμεσο για τα επόμενα σχέδια τους και σε πείσμα όλων αυτών, εχθρών και φίλων, ο ΣΥΝ άντεξε και είναι έτοιμος να ανοίξει έναν καινούριο και πιο ελπιδοφόρο δρόμο, όχι γιατί ηττήθηκε, αλλά γιατί κερδίζει. Που τολμάει και κάνει τομές πρώτα στο εσωτερικό του για να μπορεί να τις κάνει και στο κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο. Προφανώς, όλα αυτά είναι διαρκώς ζητούμενα. Δεν τα έχουμε καταφέρει, αλλά παλεύουμε προς αυτή την κατεύθυνση και με τον καινούριο κόσμο που προσδοκάει, ελπίζει, μας εμπνέει και τον εμπνέουμε. Μέσα από την αμφίδρομη σχέση με την κοινωνία για να ξαναφτιάξουμε, να ξαναδημιουργήσουμε σε έναν κόσμο πιο δίκαιο, πιο ελεύθερο.20 χρόνια πορείας, αισίως 21, ο ΣΥΝ κληρονομεί στο νέο φορέα της διαρκώς ανανεούμενης, ριζοσπαστικής αριστεράς, τις καλύτερες παραδόσεις του για πλουραλισμό και αποτελεσματικότητα μαζί, ώστε να συνδυάζει διαλεκτικά στην πράξη τα μεγάλα προτάγματα της ισότητας και της ελευθερίας, για ένα σοσιαλισμό με δημοκρατία και ελευθερία. Κλείνοντας, θα ήθελα να πω ότι είμαι πεπεισμένος ότι έχουμε τις δυνατότητες με το νέο εγχείρημα να σταματήσουμε την καταστροφή της χώρας και να οργανώσουμε τη δημοκρατική ανατροπή για μια κοινωνία αλληλεγγύης, προκοπής και δικαιοσύνης. ΥΓ. Και σε αυτό χρειάζονται άνθρωποι. Να εμπνεύσουμε και να εμπνευστούμε. Και μάλιστα ωραίοι σαν άνθρωποι, της αριστεράς και της κοινωνίας. Ένας από αυτούς έφυγε πρόσφατα από κοντά μας, ο Κώστας Μπρούσαλης.